05 maart 2022

Transitieteam: Begrenzen van de Grap

Deze week heeft het Transitieteam uit solidariteit op Instagram een blauw met geel plaatje in zijn stories geplaatst. Daarna zijn we overgegaan tot de orde van de dag.

Gelukkig was er ook goed nieuws deze week. Zo liet de nieuwe directeur van theater de Kleine Komedie aan de NRCweten dat hij graag ‘een gesprek wil’ over ‘de grens van de grap’. Dat is nou het soort taal waar het Transitieteam vrolijk van wordt. Want in gesprek gaan, daar zijn we bij het transitieteam dol op. Het kan namelijk niet zo zijn dat het publiek zich door een cabaretier laat verassen en zich door diens grappen laat overrompelen. Het risico is simpelweg te groot dat het ongeschoolde publiek onderweg naar huis tot de verkeerde conclusies komt. Het Transitieteam kan niet vaak genoeg herhalen dat de taak van kunst niet is om onze ogen kort te openen voor de tegenstellingen in ons eigen wereldbeeld. Satire mag ons niet aan het twijfelen brengen, of kortstondig verzoenen met onze machteloosheid. Cabaret heeft als taak ons klaar te maken voor de Transitie. We kunnen en mogen de discussie over wat wel grappig en niet grappig is niet over laten aan de cabaretier en diens publiek. Daarvoor zijn de belangen te groot.

Wat we nodig hebben zijn directeuren en gespreksleiders die het weerloze publiek helpen tot het juiste oordeel te komen. Grappen zonder bijsluiter zijn een vorm van twijfel, en die twijfel is precies wat we niet kunnen gebruiken na de Transitie. Pas als het lachen ons vergaat en we met elkaar in gesprek zijn over ‘duiding en contextualisering’ van grappen kunnen we het publiek veilig de transitie binnenloodsen.

De nieuwe directeur is bovendien tot de ontdekking gekomen dat Amsterdam een stad van minderheden is. Hij ziet het als zijn taak om ‘die nieuwe cultuur, die nieuwe groepen te definiëren’. Opnieuw taal waar het Transitieteam heel gelukkig van wordt. Wat we nodig hebben zijn definities en grenzen. Hoe eerder we in kaart brengen wie tot welke groep behoort, hoe beter.

Humor heeft te vaak de neiging ons gevoel van identiteit te ondermijnen. Dat is een gevaar waar niet hard genoeg voor gewaarschuwd kan worden. Wie te veel wordt blootgesteld aan comedy, kan tot de giftige conclusie komen dat we in onze eenzaamheid meer op elkaar lijken dan verschillen. De gedachte dat we allemaal tot de minderheid behoren is een onacceptabele bedreiging voor de Transitie.