06 februari 2023

USVA

Dit weekeinde bereikte mij het bericht dat USVA een uitvoering van Wachten Op Godot heeft afgelast omdat bij de audities voor de rollen alleen mannen waren uitgenodigd. Een beslissing die voortkwam uit de nadrukkelijke wens van Samuel Beckett dat alle regie aanwijzingen in zijn stukken letterlijk worden overgenomen. De principiële beslissing van het USVA bestuur zorgt er voor dat Groningse studenten een van de mooiste stukken die ik ooit zag, niet te zien zullen krijgen. De makers die al heel ver waren moeten opzoek moesten naar een ander podium.

Zonde! Want wachten op Godot is een even hilarisch als aangrijpend toneelstuk dat grote invloed heeft gehad op vrijwel alle theatermakers die ik bewonder.

Zelf zag ik als student in Maastricht een studenten uitvoering van Godot die ik nooit zal vergeten. Ik durf zonder aarzelen te stellen dat die kleinschalige productie,  grote invloed heeft gehad op mijn leven als mens en als theatermaker.

Hoe meer stukken van Beckett ik zag, hoe groter mijn bewondering voor de betoverende manier waarop hij ons naar de wereld laat kijken. Wie zich een beetje in de geschiedenis van theater heeft verdiept begrijpt hoe belangrijk de Ierse schrijver is geweest voor al het theater dat na hem kwam. Waarom Beckett niet wilde dat regisseurs en acteurs een loopje namen met de strekte regieopdrachten die hij in zijn stukken schreef is ongetwijfeld goed voor een interessant essay en een lang debat. Er zijn bibliotheken over volgeschreven. Natuurlijk kan het stuk van Beckett theoretisch gespeeld worden door vrouwen. Sterker nog, in de versie die ik 30 jaar geleden zag speelden vrouwen een rol. Maar dat was tegen de wens van Beckett, in een tijd dat het gemakkelijker was om te voorkomen dat rechthebbende er achter kwamen wat er met het stuk gebeurd was.

Maar de discussie over de vraag waarom en wanneer Beckett tot zijn beslissing kwam om bepaalde rollen aan vrouwen toe te schrijven en andere aan mannen, zal nooit zo intrigerend waardevol en troostend zijn als de het bijwonen van een van zijn prachtige toneelstukken.

Een grote wandschildering aan de muur van het USVA herinnert bezoekers er al sinds jaar en dag aan dat al het theater dat daar te zien is, rust op de schouders van eerdere makers. Makers die allemaal hun gebreken, beperkingen en eigenaardigheden hadden. Die leefden in een tijd die net als de onze verre van perfect was. Ongerijmdheden die notabene de rede zijn dat we behoefte hebben aan literatuur, poëzie en theater. Makers die stuk voor stuk op de schouders van Beckett staan, die als geen ander begreep hoe absurd de wereld is waarmee wij het moeten doen.

Daarom is het te hopen dat het bestuur van USVA snel tot het inzicht komt dat haar rigide principiële houding meer vernietigt dan het oplevert. Dat ze een ontkenning is van dat wat kunst noodzakelijk maakt. Tot die tijd kan ik niet anders dan zelf even principieel zijn. Dit najaar zou ik optreden in het prachtige kleine theatertje. Ik had mij zeer verheugd op die avond in mijn dierbare geboortestad. Waar Beckett niet welkom is heb ik niets te zoeken.

Het is te hopen dat USVA en de Universiteit van Groningen snel inzien dat ze zich jammerlijk hebben vergist. Want dat is het fijne van vergissingen, je kan ze gewoon ongedaan maken.

Tot die tijd wacht ik op Godot…

Micha Wertheim