10 september 2023

Transitieteam: Neus

Wekelijks geeft Micha Wertheim berichten van het Transitieteam door aan lezers van de Volkskrant.

Bij de afdeling authentieke representatie van het Transitieteam komen veel vragen binnen over wat acteurs wel en niet mogen doen om in de huid van een ander te kruipen.

Zo werden er in deze krant vraagtekens gezet bij het accent dat Wieteke van Dort opzet als ze tijdens de Pasar Malam tante Lien speelt. Een week eerder werd de vraag gesteld of de neusprothese die Bradley Cooper in zijn nieuwe film draagt antisemitisch is. Een neus die gemaakt is om zo nauwkeurig mogelijk op de dirigent zelf te lijken.

Ingewikkelde materie die alles te maken heeft met de Transitie waar we momenteel middenin zitten.

Voor we ingaan op het antwoord willen we vooropstellen dat het Transitieteam een groot voorstander is van bevragen. Zolang niemand daadwerkelijk aanstoot neemt aan het accent van Tante Lien en zelfs de kinderen van Leonard Bernstein geen bezwaar hebben tegen de grime van Cooper, is het stellen van vragen de enige manier om die neus en dat accent te problematiseren. Door vragen te stellen ontstaat vanzelf ongemak. Vraag een goochelaar vaak genoeg of het niet gewoon trucjes zijn en er blijft niets van diens act over. Als het ongemak groot genoeg is komt weldra de verontwaardiging, daarna voltrekt zich als vanzelf de Transitie.

Hoe dat werkt bleek eerder deze zomer toen Jolande Withuis zich in debatcentrum de Balie hardop afvroeg waarom blackface inmiddels volslagen taboe is, terwijl dragqueens die vrouwen parodiƫren door alle denkbare vooroordelen uit te vergroten tot een karikatuur, juist als kunstenaars worden beschouwd. Withuis werd meteen ter verantwoording geroepen door een ambassadrice van het Transitieteam die vanuit het publiek duidelijk maakte dat sommige vragen beter niet meer gesteld kunnen worden.

Heel verstandig.

Dan nu het antwoord: na de Transitie zal iedere vorm van representatie als een belediging worden opgevat. Een acteur die iemand nadoet kan nooit even authentiek zijn als de persoon zelf. Iedere vorm van acteren is in essentie een vervorming en daarmee een belediging. Dit geldt voor alle vormen van kunst. Waarom een schaal appels naschilderen als die vruchten ook in het echt bestaan? Waarom een grap maken als je ook in alle ernst kunt uitleggen hoe de wereld in elkaar moet zitten?

Heel revolutionair is die gedachte overigens niet. Plato zag het, en ook de Taliban roept al jaren dat iedere poging tot representatie blasfemisch is.

De eerste beeldenstorm bracht ons de republiek, de volgende zal ons de Transitie brengen.