02 februari 2025

OVT: details

In de centrale hal van van het Anthonie van Leeuwenhoek ziekenhuis bevindt zich het activiteitencentrum. Patiënten en hun naasten kunnen daar terecht om wat afleiding te zoeken. Behalve puzzels, schilderspullen en allerhande knutselgerij, ligt er ook een gigantisch boek met reproducties uit de eregalerij van het Rijksmuseum. Een catalogus die zo groot is dat hij wordt geleverd met een eigen tafel. Opengeslagen is het boek een meter breed en als ik de website van de uitgeverij mag geloven weegt het gevaarte 35 kilo. Wie een exemplaar wil kopen moet 9500 euro neertellen.

Een macho boek, ontworpen door een macho ontwerper waar je gemakkelijk bedenkingen bij kan hebben maar dat mij, ondanks alle bezwaren, helemaal greep.

Er staan levensgrote reproducties in van schilderijen die je bij een bezoek aan het Rijksmuseum nooit rustig kan bekijken. Zo kwam ik plots haast binnen in het van stilte galmende interieur van de Sint-Odulphuskerk in Assendelft, zoals Pieter Jansz Saenredam die in 1649 schilderde.

Een gigantische pagina verder zoomen de makers van het boek zelfs 200 procent in op het schilderij. Waardoor je nog dichterbij komt dan je in het museum ooit kan komen. Niet veel later wandelde ik door ‘Het beroemde straatje’ in Delft. De zon spatte van de door Vermeer vastgelegde bakstenen.

Waarna ik verdwaalde in Festoen van vruchten en bloemen. Een overweldigend stilleven dat Jan Davidszoon de Heem ergens tussen1660 – 1670 geschilderd moet hebben.

Ook op de vruchten in dat schilderij wordt een pagina later radicaal ingezoomd, waardoor ik de torretjes die over het fruit lopen, naar ik vermoed een symbool voor onze vergankelijkheid, beter kan zien dan Jan Davidzoon de Heem ze ooit zelf zal hebben kunnen bekijken.

Er zal een extreem dun penseel en een even zo vaste hand nodig zijn geweest om de glinstering op het schild van het torretje zo precies vast te leggen.

Dat iemand, zo lang geleden, de moeite heeft genomen om zo nauwkeurig naar zo een klein beestje te kijken, en dat ik daar 350 jaar later getuigen van mag zijn, stemt nederig.

Behalve een naslagwerk om onze tijd beter te begrijpen, of om ons over op te winden, kan de geschiedenis. Als je maar lang genoeg inzoomt, ook een bron van troost en schoonheid zijn.

De wetenschap dat wij niet de eerste zijn die zich vol verwonderen terwijl we ons een weg door het leven banen, geeft steun.

Precies om die reden luister ik sinds kort voor het slapen weer graag naar The Memory Palace. Een prachtige Amerikaanse podcast die ik uit het oog was verloren maar die al meer dan 15 jaar bestaat.

De onregelmatig verschijnende afleveringen, allemaal online terug te beluisteren, worden gemaakt en ingesproken door Nate Demeo. Een Amerikaan die kleine, vaak lang vergeten personages, dieren en objecten aan de vergetelheid onttrekt door ze tot in detail zorgvuldig tot leven te wekken.

Het zijn kleine geschiedenislesjes, die gemiddeld een minuut of tien duren en geïllustreerd worden met achtergrondmuziek . De ene keer maak je kennis met een racist uit het zuiden van Amerika dankzei wie de buffel niet uitstierf, een andere keer ben je getuigen van een gruwelijk ongeluk met een lift. Een ongeluk dat ingenieurs een nieuw veiliger lift doet ontwerpen, die de weg baant voor wolkenkrabbers.  Om bij een volgende aflevering kennis te maken met vaasje dat ergens in het depot van een museum staat.

Van al die korte snippers geschiedenis kwam deze maand een prachtig boek uit, dat net als de podcast: The Memory Palace, heet.

Ik kan het iedereen aanraden die in bange tijden troost zoekt in de kieren van de geschiedenis.