15 mei 2007

Entartete TV

Straks iets over netcoördinatoren en de publieke omroep, maar eerst dit:

Precies 70 jaar geleden organiseerde de Nazi partij in Duitsland een tentoonstelling met zogenaamde Entartete schilderkunst. Doel van deze tentoonstelling was om het publiek kennis te laten maken met de in hun ogen schadelijkheid van moderne kunst.

Onder de term Entartete kunst die na de tentoonstelling door de Nazi’s definitief verboden werd, vielen schilderijen van  Chagall, Kandinsky, Klee en Munch. Kunstwerken waar ieder museum ter wereld nu een moord voor zou doen, werden onder de noemer Entartete kunst als subversief van tafel geveegd.
Hielden de Nazi’s dan niet van kunst? Jawel, maar de Nazi’s hadden een heel eigen opvatting over wat kunst moest zijn. Kunst was er volgens de Nazi’s om de Arische mensen te steunen in hun superioriteitsgevoel. Denk maar aan alle beelden van supersterke mannen en vrouwen zoals de nazi’s die door heel Europa hebben achtergelaten.

Het verschil tussen nazi kunst, en echte kunst zit hem er in dat echte kunstenaars ons grof gesteld vragen stellen over hoe gezond en rechtvaardig de mens als individu is. Terwijl de nazi’s kunst die dergelijke ongemakkelijke vragen stelde juist onder het tapijt probeerden te schuiven. Op die mannier hoopten ze dat op een goed moment niemand meer een ongemakkelijke vraag zou durven stellen. Een samenleving waarin niemand meer ongemakkelijke vragen stelt, dat moet dus wel een ideale samenleving zijn. Althans, zo dachten de nazi’s er over.

Niet alleen de nazi’s waren overigens bang voor kunst die vraagtekens zet bij de goedheid van de mens. Ga bijvoorbeeld naar het voormalige Oostblok en bekijk een paar van de standbeelden die communisten daar overal lieten neerzetten, en je begrijpt dat iedere totalitaire staat bang is voor kunst die pijnlijke vragen stelt.

Programmamaker Jos Putter beschreef dit weekeinde in het NRC hoe de Nederlandse publiekeomroepen in handen zijn gevallen van netcoördinatoren die alleen nog geintreseert zijn in kijkcijfers. Als een programma niet scoort omdat mensen weg zappen, mag het van de netcoördinator of niet worden uitgezonden of het moet worden verplaatst naar een onmogelijke tijd. Nu kan je op je vingers natellen dat ieder programma waarin pijnlijke vragen worden gesteld als eerste slachtoffer wordt van de afstandbediening. Iedere TV producent kan je uitleggen dat je geen kijkcijfers trekt met programma’s waarvoor je je hersens aan moet zetten en die misschien een beetje pijn doen.

Vandaar dat we op TV alleen nog maar vrolijk lachende bekende Nederlanders zien. Zij zijn het moderne equivalent van de heroïsche nazi beelden. Ze stellen ons geen ongemakkelijke vragen maar geven ons het gevoel dat alles prima en gezellig is.

De Nazi’s verboden Entartete kunst omdat ze het schadelijk vonden voor de door hun gedroomde ideale maatschappij. Wij gebruiken kijkcijfers om te voorkomen dat Entartete programma’s ons dwingen tot het stellen van pijnlijke vragen.

Maar de resultaten zijn het zelfde: Een land waarin geen pijnlijke vragen meer gesteld worden. Je kan een boel zeggen van onze netcoördinatoren. Maar ze hebben het een stuk slimmer aangepakt dan de Nazi’s.Vraag: Wie bedacht de term Entartete kunst?